Avustralya’daki Macquarie Üniversitesi öncülüğündeki ekip, mayayı seçmelerinin nedeninin, iklim değişikliğine ve hastalıklara dayanıklı gıda ürünleri geliştirme potansiyelini göstermek olduğunu belirtti. Daha önce bakteriler gibi daha basit organizmalarda benzer başarılar elde edilmişti, ancak bu çalışma daha karmaşık canlıların da sentetik olarak üretilebileceğini kanıtlayan bir ilke örneği oldu.
“Bu, sentetik biyolojide bir dönüm noktasıdır,” diyen Macquarie Üniversitesi’nden moleküler mikrobiyolog Sakkie Pretorius, araştırmanın uzun yıllardır bilim dünyasının üzerinde çalıştığı bir bulmacanın son parçası olduğunu ifade etti.
Bu gelişme, tamamen yapay maya üretmenin mümkün olduğu anlamına gelmese de, yaşayan maya hücrelerinin genetik olarak tamamen yeniden kodlanabileceğini gösteriyor. Ancak bu sürecin rafine edilmesi ve ölçeklendirilmesi için daha fazla çalışma gerekiyor.
Bilim insanları, sentetik kromozomların kodlarını hata ayıklama süreçlerinden geçirdi. Özellikle 16. ve son sentetik maya kromozomu (SynXVI), işlevsel hale gelmeden önce birçok test ve düzenleme sürecinden geçti.
Araştırmada, CRISPR gibi gen düzenleme araçları kullanılarak genetik hatalar tespit edildi ve giderildi. Örneğin, bilim insanları mayanın daha yüksek sıcaklıklarda enerji kaynağı olarak gliserol kullanmasını sağlamayı başardı. Bu tür değişiklikler, mayanın çevresel dayanıklılığını artırmak için kullanılabilir.
Araştırmacılar ayrıca, genetik işaretleyicilerin genom içinde nereye yerleştirildiğinin kritik önem taşıdığını keşfetti. Yanlış yerleştirme, hücre davranışını olumsuz etkileyebiliyor. Sentetik biyolog Hugh Goold, bu bulgunun gen düzenleme çalışmalarında dikkate alınması gerektiğini vurguladı.
Bu çalışma, sadece tarımsal ürünlerin genetiğini değiştirmekle sınırlı değil. Sc2.0 projesi kapsamında elde edilen bulgular, ilaç üretimi ve sürdürülebilir malzemeler geliştirme gibi alanlarda da kullanılabilir. Biyoteknolojinin geldiği bu nokta, genetik mühendisliğin kapsamını daha da genişletebilir.
Macquarie Üniversitesi’nden sentetik biyolog Briardo Llorente, “Sentetik maya genomu, biyolojiyi mühendislik yoluyla değiştirme yeteneğimizde dev bir sıçrama anlamına geliyor. Bu başarı, ilaç üretiminden yeni malzemelerin geliştirilmesine kadar birçok alanda daha verimli ve sürdürülebilir biyoteknolojik süreçler yaratma potansiyeli sunuyor” dedi.
